Armaturen en duurzaamheid
In het armatuur wordt de lichtbron geplaatst. Het armatuur moet daarom water- en stofdicht zijn en slagvast zijn. Belangrijk zijn de spiegels die het licht met een bepaalde verspreiding op straat richten. Armaturen gaan zo’n 20 jaar mee en moeten geregeld schoongemaakt worden.
Vormgeving armaturen - beeldkwaliteit overdag
Bij daglicht is de vormgeving medebepalend voor de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Om die reden kiest de gemeente in sommige gebieden speciale lantaarnpalen en armaturen. Bekend zijn de lantaarnpalen en armaturen met antieke uitstraling die vanwege de sfeer en beleving geplaatst worden in het centrumgebied. Staphorst kiest in zijn algemeenheid voor ′sober en doelmatig′. Vormgeving van armaturen is daarom zo onopvallend mogelijk.
Foto: In oude dorpscentra zoals bij de entree van IJhorst worden vaak nostalgische armaturen en bijpassende masten geplaatst vanwege sfeer en beleving.
Beeldkwaliteit in de avond en nacht
In de avond en nacht valt niet zozeer het uiterlijk van de mast en het armatuur op. Wel valt het licht op dat eruit straalt. Welke kleur heeft het, hoe fel is het en welke kant straalt het op? De vorm van het armatuur is vaak niet te zien door de felheid van het licht. In het armatuur richten de spiegels het licht de gewenste kant op. De keuze van het armatuur bepaalt hoeveel lichthinder en lichtvervuiling er optreedt.
Foto′s: er worden in de diverse woonkernen verschillende decoratieve armaturen toegepast zoals in het centrum van IJhorst (rechts)
Welk armatuur staat waar?
De gemeente kiest voor ′eenduidig waar mogelijk, afwijken waar nodig′. De gemeente kiest zoveel mogelijk uniforme armaturen op dezelfde typen weg. Dit is makkelijk voor het onderhoud, herkenbaar voor de weggebruiker (met name overdag) en verlaagt de kosten. De stand van de spiegels varieert wel want dat hangt af van hoe ver de masten uit elkaar staan, hoe breed de weg is, en in hoeverre de stoep of het fietspad ′achter’ de lantaarnpaal meeverlicht moeten worden. Afwijkingen zijn mogelijk om verkeerskundige redenen of om redenen van het versterken van de ruimtelijke kwaliteit zowel overdag als in de avond en de nacht.
Onderstaande foto′s tonen diverse armaturen die in 2015 veel op straat te zien zijn. Daarbij gaat het om de vormgeving en dus het type armatuur (en niet om de fabrikant van specifiek dit getoonde armatuur).
Foto′s: Rondstralers kunnen bewust worden ingezet om een deel van de omgeving mee te verlichten, zoals op pleinen en in woonwijken. Mogelijk geeft dit hinder in woonkamers, slaapkamers of tuinen. Ook is vanaf het donkere buitengebied rondstralende verlichting van grote afstand zichtbaar. Links is de conventionele rondstraler, rechts een modern ontwerp (voorbeeld uit andere gemeente).
Foto′s: In woonwijken (erftoegangswegen) worden veel rondstralers gebruikt.
Foto′s: langs bredere woonstraten, gebiedsontsluitingswegen en in het buitengebied worden meestal ′kofferarmaturen′ gebruikt.
Techniek: Conventioneel versus LED
In 2015 is er 87% ′conventionele verlichting’ op straat. Daarmee wordt vrijwel alle verlichting bedoeld behalve LED. De lamp in deze armaturen wordt verschillende keren vervangen tijdens de levensduur van het armatuur en ook het voorschakelapparaat gaat geen 20 jaar mee.
Bij LED verlichting werkt het anders. Armatuur en LED lichtbron vormt vaak één geheel. Het verwachte aantal branduren van de LED is dusdanig hoog, dat er tijdens de levensduur van het armatuur geen lamp vervangen hoeft te worden. Dit zorgt voor lagere onderhoudskosten, hoewel schoonmaak nodig blijft en ook de driver (een belangrijk onderdeel die zorgt voor de constante stroom die LED nodig heeft) op dit moment een kortere levensduur heeft dan de LED zelf.
Foto′s: In de periode vanaf 2015 is er een voorkeur voor vlakke LED armaturen die dimbaar en energiezuinig zijn en zo min mogelijk de omgeving aanstralen. Het tweede armatuur wordt op de twee bedrijventerreinen in Staphorst toegepast. Het derde armatuur wordt in woonwijk Staphorst Zuid III gebruikt en langs andere wegen waar armaturen moeten worden vervangen.
Onderhoud en vervanging
De gemeente houdt haar armaturen zo goed mogelijk bij. Er is geen sprake van achterstanden. Woonwijk Zuid III in Staphorst zal in 2015 worden voorzien van LED.
Het vervangen van lampen gebeurt wanneer ze kapot zijn, en dus niet groepsgewijs zoals in veel andere gemeenten. De armaturen worden vervangen wanneer ze weinig licht meer uitstralen of kapot zijn.
Duurzaam materiaalgebruik
De gemeente Staphorst vindt materiaalgebruik belangrijk. Aandacht wordt besteed aan duurzaamheid van armaturen én lantaarnpalen. Gebruik wordt gemaakt van erkende inzamelaars en verwerkers. Daardoor worden bijvoorbeeld defecte of afgeschreven lampen milieuvriendelijk verwerkt. De gemeente denkt vooraf na over welke milieuvriendelijke oppervlaktebescherming, schilderwerk en schoonmaak mogelijk is.
Foto: schoonmaak of vervanging van een armatuur met de eigen onderhoudswagen van de gemeenten Staphorst en Zwartewaterland