Open stallen

De veehouderij is een belangrijke agrarische tak in de gemeente Staphorst, gevolgd door akkerbouw. In het buitengebied zijn diverse melkveehouderijen en intensieve veehouderijen gevestigd (varkens, pluimvee, geiten). 

Door het vervallen van de melkquota, is de melkveehouderij groeiende. Deze schaalvergroting heeft tot gevolg dat bij veel melkveehouderijen nieuwe open ligboxenstallen zijn of worden gerealiseerd. In deze stallen wordt in de avond- en nachtperiode gebruik gemaakt van kunstverlichting. Dit is nodig voor het verzorgen van de dieren maar speelt ook een belangrijke rol in de melkproductie.

Foto: Verlichte stallen zijn van verre zichtbaar in het open landschap, zoals deze ′zacht′ verlichte geitenstal (Klaas Kloosterweg West).

Hinderlijke verlichting

Ligboxenstallen kunnen een bron van landschapsvervuiling zijn. De oranje of witte lichtstreep is van verre zichtbaar als deze niet is afgeschermd. Van dichtbij kan het licht hinderlijk zijn voor omwonenden en/of voor weggebruikers, met name als de lampen laag hangen en direct zichtbaar zijn vanaf de weg. 

Maatregelen

Het is mogelijk om de stallen zo in te richten en te verlichten dat de lichtuitstraling beperkt is, zeker bij renovatie, uitbreiding en nieuwbouw van stallen. Afspraken kunnen worden gemaakt aangaande: 

• de lengte van de overstek
• het dak (deze kan geheel dicht zijn of ramen bevatten)
• de plaatsing van de armaturen (als deze boven de goothoogte hangen dan is er niet direct zicht op de lampen)
• de richting waarop de armaturen het licht uitstralen
• het gebruik van beweegbaar lichtwerende gordijnen
• het afschermen via landschapselementen zoals bomenrijen of een ophoping van grond
• het gebruik van energiezuinige lampen (als tweede aspect binnen ′bewust verlichten′) 

Foto: Open stal met direct zicht op de armaturen. In deze situatie stoort het de weggebruiker niet. (Mr. J.B. Kanlaan)

Gemeentelijk beleid

• Bij uitbreiding van agrarische bedrijven in algemene zin dient door een goede inpassing in het landschap negatieve effecten te worden verminderd. 
• Open stallen zijn toegestaan maar bij renovatie, uitbreiding en nieuwbouw dient  de verlichting dient dusdanig ingericht te zijn dat er minimale hinder optreedt (zie eerder genoemde maatregelen). 
• Bij de vergunningsprocedure in het kader van de Milieuvergunning wordt gekeken naar de verlichting in de stal en de uitstraling naar buiten. Verder wordt de verlichting op en rondom het erf bekeken zoals aan woning en (werktuig)bergingen. 
• Een Milieu Effect Rapportage (cq aanmeldnotitie of vormvrije MER) moet de impact van verlichting vanuit veehouderijen bevatten.
• Het bestemmingsplan Buitengebied benoemt diverse waardevolle gebieden. In die gebieden zal de gemeente mogelijk extra aandacht gaan besteden aan donkerte.

Eigenaren van bestaande verlichting die storend is voor omwonenden, weggebruikers of het donkere landschap worden zo nodig geïnformeerd over mogelijkheden waarop zij overlast kunnen beperken.  

De provincie Overijssel vraagt in haar (ontwerp)beheerplan voor het Natura 2000 gebieden Oldematen & Veerslootslanden en De Wieden extra aandacht voor het tegengaan van lichthinder door open stallen.

Foto: Lichtuitstraling van een open stal is sterker naarmate de opening hoger is. De felheid en de kleur licht zijn ook beeldbepalend. (foto: Klaas Kloosterweg West - moderne koestal)

LTO Salland, LTO Noord en de Milieufederaties

Binnen LTO Salland veel aandacht voor de uitstoot van verlichting vanuit stallen. In 2015 worden met enkele bedrijven proefprojecten uitgevoerd waarin met technische maatregelen lichthinder en energieverbruik worden verminderd.  

LTO Noord werkt ook in de provincies Friesland en Groningen aan deze problematiek samen met de milieufederaties. Het convenant ′storende lichtemissie melkveestallen Groningen en Friesland′ is in 2015 ondertekend. Er worden eisen gesteld aan de verlichtingsinstallatie van nieuwe ligboxenstallen.

Foto: Verlichte stal bij de Lankhorsterweg. Zowel de openbare verlichting als de stalverlichting is bescheiden.