Beleidsplan Licht in de Openbare Ruimte

Buitengebied


Staphorst streeft naar een vitaal en leefbaar platteland waar de aspecten wonen, werken en landschap goed op elkaar zijn afgestemd. In het buitengebied komen zowel gebiedsontsluitingswegen als erftoegangswegen voor. Het buitengebied van Staphorst is in de avond en nachtelijke uren relatief donker. Het exacte beeld hangt af van de richting waarin je kijkt. 

1. Omhoog - de donkere hemel

Kijkend naar boven, op een heldere nacht, zijn veel meer sterren zichtbaar dan in de meeste andere delen van Nederland. Er is relatief weinig lichtvervuiling. Toch wordt ook de hemel boven de gemeente Staphorst verlicht. Dit komt door de uitstraling van:

  • steden en grotere woonkernen in de regio
  • lokale lichtbronnen, zoals sportveldverlichting en openbare verlichting

2. Naar de horizon - richting open landschap

′s Avonds en ′s nachts, kijkend naar de horizon over het open en vrij donkere landschap, zijn vaak individuele lichtbronnen zichtbaar. Sommige zijn zichtbaar maar storen niet, omdat ze bijvoorbeeld naar beneden stralen of niet fel zijn. Andere lichtbronnen storen wel. Voorbeelden hiervan zijn:

  • felle buitenlampen van particulieren, met name als ze schuin zijn gericht
  • felle terrein- of reclameverlichting van een bedrijf  
  • een verlichte paardenbak (in de avond)
  • open stallen, waarvan de oranje of witte streep licht van verre zichtbaar is (in de avond)
  • openbare verlichting, als er strooilicht of fel licht is in het verder donkere buitengebied

rouveen zicht op stadsweg buitengebied

Foto 1: Zicht op Rouveen vanaf Scholenland

Foto 2: De gemeente wil wegen in het buitengebied niet verlichten als dit voor de verkeersveiligheid niet nodig is. Deze foto laat zien dat de weg prima zichtbaar is in de eigen koplampen. De openbare verlichting en verlichte bedrijven aan de rand van de bebouwde kom zijn in de verte zichtbaar. Voorbeeld: Stadsweg.

3. Naar de horizon - richting dorpskern

Kijkend vanaf het buitengebied naar de dorpskernen, zijn lichtbronnen zichtbaar van vooral woningen, maar ook van bedrijven en sportvelden. Soms is er een gele lichtkoepel zichtbaar, maar deze is veel minder opvallend dan de bekende oranje verlichte hemel boven grote kassengebieden elders in het land.

zicht op reclamezuil A28

Foto: diverse lichtbronnen zijn zichtbaar op de horizon, met links van het midden de reclamezuil op de A28.

Gemeentelijk beleid Openbare Verlichting

Om bewust te verlichten maakt de gemeente Staphorst in het buitengebied de volgende keuzes:

  • De gemeente wil het donkere landschap beschermen, en verstoring voor dieren, lichtvervuiling en onnodig energieverbruik voorkomen.
  • Buiten de bebouwde kom en in natuurgebieden wordt in principe niet verlicht tenzij dit voor de verkeersveiligheid noodzakelijk is. Dit geldt in het geval van nieuwe of te vervangen verlichting. 
  • Op sommige locaties verlicht de gemeente de weg om het gebruik van een bepaalde route te stimuleren en andere (sluip)routes te ontlasten.
  • Veilig rijden in het donker is mogelijk door goede markering zoals bijgevoegd filmpje van de provincie Overijssel. Markering wordt aangebracht conform ′Basiskenmerken Wegontwerp′ van het kenniscentrum CROW. De provincie zal in komende jaren verlichting langs provinciale wegen saneren waar mogelijk, in afstemming met het gemeentelijk beleid.
  • Als dergelijke mogelijkheden (zoals vormgeving van de weg en markering) niet voldoende verkeersveiligheid bieden, wordt verlichting overwogen bij kruisingen en T-splitsingen, scherpe bochten, lintbebouwing en buurtschappen, en veelgebruikte fietsroutes. Deze verlichting heeft bij voorkeur een oriënterend karakter, de weg wordt niet volledig verlicht.
  • In principe plaatst de gemeente in het buitengebied geen verlichting om reden van sociale veiligheid. Bij onvoldoende sociale controle, kan verlichting juist voor schijnveiligheid zorgen. Ook overdag en op verlichte wegen komt criminaliteit voor. Daglicht en straatverlichting biedt geen bescherming als er weinig tot geen medeweggebruikers zijn.
  • Als er sprake is van fietspadverlichting, kan er gekozen worden voor separaat verlichten van het fietspad in plaats van de rijbaan zelf te verlichten. 
  • Er wordt in principe geen openbare verlichting (bij)geplaatst buiten de bebouwde kom. In sommige gevallen zal oude verlichting niet worden vervangen, bijvoorbeeld omdat de lantaarnpalen geen wezenlijke bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid. Bij nieuw aan te leggen wegen en bij herinrichting/reconstructie wordt de afweging gemaakt zoals in deze factsheet beschreven.

IJhorst markering Ijhorsterveldweg bocht

Foto: De scherpe bocht (Sterkensweg-Keppelweg) wordt vanwege de verkeersveiligheid aangegeven met een lichtmast en thermo-markering.

lankhorsterweg bocht met geitenstal schapendijk buiten bebouwde kom Punthorst

Foto 1: De Lankhorsterweg wordt verlicht omdat dit een weg is met vele bochten, waar ook veel scholieren gebruik van maken. De foto is iets lichter weergegeven om de situatie goed te kunnen tonen. In werkelijkheid is deze locatie donkerder.

Foto 2: Schapendijk. De gemeente plaatste hier in het verleden verlichting in de periode dat de trend was om juist naar meer verlichting toe te gaan. Binnen het huidige bewust verlichten zou hier wellicht niet voor worden gekozen.